Wat is Heupdysplasie eigenlijk?
Heupdysplasie (HD) is een ontwikkelingsstoornis van de heupgewrichten. Het kan erfelijk zijn, maar omgevingsfactoren spelen ook een rol bij de ontwikkeling.
Het heupgewricht bestaat uit een heupkop, een heupkom en het gewrichtskapsel.
Bij een afwijking aan dit heupgewricht kan op den duur artrose ontstaan.
We zien HD voornamelijk bij de grotere hondenrassen maar ook bij kleinere honden kan het voorkomen.

Waardoor ontstaat Heupdysplasie?
HD is een zogenoemde multifactoriële aandoening. Dat betekend dat er meerdere factoren een rol spelen bij het ontwikkelen van HD, nl:
⦁ Erfelijkheid
HD is voor ongeveer 30% een erfelijk bepaalde aandoening. HD-vrije ouders kunnen pups krijgen die wel HD ontwikkelen. Andersom kunnen uit ouders met HD ook HD-vrije pups geboren worden. De kans op het laatste is echter een stuk kleiner. Het wordt dan ook ten sterkste afgeraden om met honden te fokken die HD hebben.   
⦁ Externe factoren als voeding en beweging
Het geven van te energierijke voeding of voedingssupplementen (te snelle groei) en overgewicht kunnen het ontstaan van HD in de hand werken.
Daarnaast is het op jonge leeftijd te grote afstanden lopen, te ruw spel, te gladde ondergrond (teveel slippen en glijden), traplopen en springen, een niet te onderschatten factor in het ontwikkelen van HD.

De meest voorkomende en zichtbare symptomen van een hond met HD zijn:
⦁ Kreupelheid
⦁ Veel liggen
⦁ Moeite met opstaan
⦁ Onregelmatige manier van bewegen
⦁ Slecht ontwikkelde spieren in de achterpoten

Hoe wordt Heupdysplasie gediagnosticeerd?
Een hond kan veel last hebben van HD, maar dat hoeft niet. Aan de buitenkant kun je niet zien of een hond HD heeft. Dus als je hond goed kan lopen, hoeft dat nog niet te zeggen dat zijn heupen perfect zijn. Om echt te kunnen zien of je hond HD heeft, zijn (digitale) röntgenfoto’s van zijn heupen nodig.
Bij de röntgenbeoordeling van het heupgewricht zijn een aantal zaken van belang:
⦁ De vorm van de kop
⦁ De vorm van de kom
⦁ De aansluiting van de kop in de kom
⦁ De eventuele aanwezigheid en ernst van artrose  
Bij afwijkingen van één of meer van bovengenoemde spreken we van HD.   

Er zijn verschillende gradaties in Heupdysplasie:
HD A (=negatief): De hond is op basis van de röntgenfoto vrij van HD; dit betekent niet dat de hond geen “drager” van de afwijking kan zijn.
HD B (=overgangsvorm): Op de foto’s zijn kleine veranderingen zichtbaar die het gevolg zijn van HD.

HD C (=licht positief) of HD D (=positief): De hond laat duidelijke veranderingen zien die passen in het ziektebeeld van HD.
HD E (=positief in optima forma): De heupgewrichten zijn ernstig misvormd.

Houd er rekening mee dat een HD A uitslag niet betekent dat de hond nooit last zal krijgen van HD. Omgekeerd betekenen duidelijke misvormingen ook niet dat de hond er beslist last van zal krijgen. Het is wel verstandig om er op te letten dat (de heupgewrichten van) de hond niet te zwaar worden belast. In geval van twijfel kan dit met de dierenarts worden besproken.
 
Wat kunnen we aan Heupdysplasie doen?
Gelukkig is de tijd voorbij dat bij ernstige HD een euthanasieadvies werd gegeven. Tegenwoordig kunnen we honden met HD een prima pijnloos leven geven. In een aantal gevallen is het zelfs te genezen. Belangrijk hierbij is een goed behandelplan. De behandeling berust op een aantal pijlers:

1. Medicatie
   De pijn en stijfheid bij HD ontstaan door een irritatie van het gewricht (vergelijkbaar met bijv. een voetbalknie). Om die irritatie te bestrijden worden langdurig ontstekingsremmers voorgeschreven. Een vaak gehoorde opmerking is dat het geven van pijnstillers niet goed zou zijn. Dit omdat de hond de pijn dan niet meer voelt en dan “meer kapot zou maken”. Dit is niet juist, er bestaat absoluut geen gevaar voor het afscheuren van banden of gewrichtskapsel.
2. Rust, beweging en spieropbouw
   Naast ontstekingsremmers is het belangrijk het gewricht en dus de hond rust te geven. Dit betekent 5-6x per dag aangelijnd uitlaten, maximaal 5 minuten per keer. Hoe lang dit moet worden volgehouden is afhankelijk van de mate van artrose en de ernst van de verschijnselen. Als de klachten na verloop van tijd verdwenen zijn, kan de beweging langzaam worden opgevoerd maar nog steeds aangelijnd en met gebruik van ontstekingsremmers. De beste beweging voor een hond met artrose is rechtlijnig zoals zwemmen, naast de fiets en trimmen. Zeker bij jongere honden waarbij de slechte aansluiting van het gewricht het enige probleem is, kan door een juist bewegingsschema nog een prima gewricht ontstaan.
3. Gewichtsbeperking
   Uit onderzoek is gebleken dat overgewicht een belangrijke factor bij gewrichtsproblemen is. De gewrichten worden jarenlang overbelast waardoor langzaam artrose opgebouwd wordt. Voor de behandeling van artrose is beperking van overgewicht dan ook van belang om verdere artrosevorming af te remmen en om de “rust” in de gewrichten te bevorderen. Als in het verleden al veel vergeefse moeite is gedaan om de hond af te laten vallen, kan het raadzaam zijn over te stappen op een afvaldieet.
4. Voeding & Voedingssupplementen
   De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de rol van voedingsstoffen bij artrose. Verschillende Voederfabrikanten hebben voeders ontwikkeld die verbeteringen in de mobiliteit van de hond kunnen bewerkstelligen. Daardoor kan de gegeven hoeveelheid pijnstillers worden verlaagd of zelfs achterwege blijven. Deze voeders bevatten o.a. hoge gehaltes aan EPA, een omega-3 vetzuur dat genen blokkeert die kraakbeenvernietigende enzymen produceren. Daarnaast controleert het de gewrichtsontsteking waardoor uiteindelijk minder of geen pijnstillers nodig zijn.

Er zijn ook voedingssupplementen die ervoor zorgen dat uw hond in ieder geval geen tekort aan bouwstoffen voor een gezond gewricht heeft. Het belangrijkste component is chondroitinesulfaat.

Het leven van een hond met Heupdysplasie vergemakkelijken
Hieronder vindt u een aantal tips hoe u het leven van een hond met HD en/of artrose kunt vergemakkelijken en de gewrichten kunt ontlasten:

Orthopedisch hondenkussen
Een matras gevuld met traagschuim zorgt voor comfortabele ligging in rust en zo voor een ontlasting van de gewrichten. Zorgt u ervoor dat u een kussen kiest dat groot genoeg is. Veel hondenkussens in de markt claimen “orthopedisch” te zijn terwijl ze slechts een dunne laag traagschuim bevatten. De betere orthopedische kussens en bedden bevatten een vulling van 100% traagschuim.
 
Hondenjassen tegen de kou
Bij kou en onguur weer zien eigenaren van honden met artrose vaak een verergering van de klachten. Toename van de gewrichtsstijfheid en ook langere startkreupelheid zijn symptomen die we ook vaak bij mensen met artrose zien wanneer het kouder is. Een warme hondenjas kan dit voorkomen.

Loopplank
Met een hondenloopplank hoeft de hond niet meer de lastige en belastende sprong in en uit de auto te ondernemen. Let er op dat een loopplank een goede antisliplaag bevat.

Hondenfietskar
Helaas worden honden met artrose nogal eens meer thuis gelaten. En dat terwijl juist ook een oudere hond van de buitenlucht kan en moet genieten. Met een hondenfietskar kan uw hond toch gemakkelijk mee op een fietstochtje.
 
Draagtuig
Wanneer uw hond echt oud is en het lopen ondanks de medicatie niet echt soepel meer gaat, dan zou u ervoor kunnen kiezen om een draagtuig aan te schaffen. Hiermee kunt u uw hond af en toe net die extra helpende hand bieden om in de auto te springen of bijvoorbeeld een trap op te lopen.